داریوش آریا

1270 - روزی که 2 زن حکمران کرمان و فارس شدند

آباقا خان (آباقاآن) ایلخان مغول ایران [پسر هلاکوخان] ششم ژانویه 1270 میلادی ضمن انتصابات خود، دو زن را حکمران دو ایالت بزرگ ایران کرد؛ آبش خاتون حکمران فارس و ترکان خاتون حکمران کرمان شد.

ترکان خانون از قراختایی ها و آبش خاتون از خاندان اتابکان فارس بود. در انتصابات این روز، مقام صاحبدیوانی (معادل بزرگ وزیر، بدون اختیارات نظامی) به شمس الدین محمد جوینی و حکومت اصفهان و اراک به پسر او بهاءالدین داده شده و عطاملک جوینی مولف معروف، در سمت خود ـ حکومت بغداد که از زمان هلاکوخان آن را بر عهده داشت تثبیت گردیده بود.

به نوشته تئودور مومسِن مورخ آلمانی قرن 19، کرمانی ها چند قرن حاکم آلتائیک (تُرک زبانان آسیای میانه) داشتند ولی حتی یک کلمه تُرکی یاد نگرفتند که این، نهایت میهندوستی آنان و نیروی ذاتی ناسیونالیسم ایرانی را ثابت می کند. این ناسیونالیسم دو بار با دین درآمیخت و توفنده شد و ایران را ابرقدرت کرد؛ یک بار به دست اردشیر پاپکان و باردیگر توسط اسماعیل یکم (شاه اسماعیل صفوی).

1909 - ایجاد انجمن نجات مشروطیت در اصفهان

در پی لغو مشروطیت از سوی محمدعلی شاه، 16 دی ماه 1288 (ششم ژانویه 1909) نجفقلی صمصام بختیاری در اصفهان «انجمن نجات مشروطه» تاسیس کرد و اعلام داشت که با سه هزار سوار و چند توپ رهسپار تهران خواهد شد تا محمدعلیشاه را بیرون راند. صمصام به قولی که داده بود وفا کرد. حاکم وقت اصفهان از ترس صمصام، همان وقت به کنسولگری انگلستان پناهنده شده بود!. سواران صمصام در حومه تهران به مشروطه طلبان شمال که از گیلان و مازندران و از طریق قزوین آمده بودند پیوستند و تهران را تصرف و محمدعلیشاه را به سفارت روسیه فراری دادند و برکنارکردند.


1331 ش - روزی که بحرین در پارلمان ایران دارای نماینده شد

در اجرای اصلاحیه قانون انتخابات ایران، از 16 دیماه 1331 [زمان حکومت دکتر مصدق] بحرین دارای یک نماینده در مجلس شورای ملی شد. این قانون در چهارم دیماه آن سال به تصویب رسیده بود. بحرین که طبق قانون مصوب، تا اواخر دهه 1340 که شاه [پهلوی دوم]، در مصاحبه ای در هند، درپاسخ به پرسش یک روزنامه نگار (!) ناگهان و به طور غیر منتظره با انجام رفراندم و آن هم یکجانبه و تنها در بحرین موافقت کرد، استان چهاردهم ایران به حساب می آمد. شاه با این تصمیم که نقض سوگند او بود عملا با تجزیه ایران موافقت کرد!. شاه در دوران سلطنت خود و بویژه پس از کودتای 28 امرداد 1332 زیر نفوذ آمریکا و انگلستان قرارداشت.

1964 - مجازات زندان برای اعضای موثر نهضت آزادی

ششم ژانویه سال 1964 ( 16 دی ماه در سال1342هجری) حکم محکمه نظامی تهران درباره اعضای موثر نهضت آزادی که قبلا دستگیر شده بودند به این شرح انتشار یافت:

آیةالله محمود طالقانی 10 سال زندان، مهندس مهدی بازرگان 10 سال، یدالله سحابی 6 سال، احمد علی بابایی 6 سال، عباس شیبانی 6 سال، عزت الله سحابی 4 سال، مهدی جعفری 4 سال، ابوالفضل حکیمی 4 سال و ....

 این افراد که از حکم صادره تقاضای تجدید نظر کردند از فعالان انقلاب سال 1357 بودند که بیشتر آنان در نخستین دولت انقلاب صاحب مقام شدند و ....


1838 - اختراع تلگراف

ساموئل مورس Samuel F. B. Morse استاد هنر و نقاشی دانشگاه نیویورک ششم ژانویه سال 1838 میلادی دستگاه تلگرافی را که ساخته بود و می توانست هر دقیقه ده کلمه مخابره کند به معرض نمایش گذارد . مخابره با این دستگاه برپایه فن الکترومغناطیس و قطع و وصل جریان برق بود . هر وصل کوتاه مدت که ایجاد مغناطیس می کرد صدا و یا علامت نقطه بود و وصل طولانی تر صدای طولانی تر و خط به وجود می آورد . وی قبلا در برابر هر حرف الفبا تعدادی از این نقطه و خط ها را قرار داده بود و یک واژه نامه مورس به وجود آورده بود. فرضا ؛ یک خط و یک نقطه علامت « الف یا إ » ، و از شنیدن صدا ها یا دیدن علامات می شد کلمه را درک کرد.نام این الفبای خط و نقطه ای « کد مورس » گذارده شده است.


مورس (متولد 27 اپریل 1791 و متوفی در 2 اپریل 1872) که پسر یک کشیش ساکن شهرستان بوستون بود و از دانشگاه «ییل» در رشته هنرهای زیبا فارغ التحصیل شده بود علاقه وافری به الکتریسته و سیاست هم داشت ، ولی خیلی زود در سیاست شکست خورد و نه توانست به عضویت شورای شهر نیویورک در آید و نه عضو کنگره شود بنابر این به علاقه دیگر خود الکتریسته پرداخت و در سال 1837 موفق به ساختن دستگاه خانگی تلگراف شد. باطری که این دستگاه را تغذیه می کرد از ظروف متعدد آب اسید ساخته شده بود.

مورس پس از نمایش دستگاه مخابره علامات که با کمک یک استاد علوم آن را ساخته بود برای جلب کمک مالی به واشیگتن رفت و با پولی که از کنگره ( دستگاه مقننه ) آمریکا گرفت به تکمیل دستگاه خود پرداخت و در سال 1843 میان شهرهای بالتیمور و واشنگتن ارتباط تلگرافی برقرار کرد که ظرف ده سال اختراع او جهانی شد و همه جا تیر های تلگراف بالا رفت و ....


مورس که در 27 آوریل سال 1791 به دنیا آمده بود دوم آوریل 1872 در 80 سالگی از بیماری ذات الریه در نیویورگ درگذشت، ولی تا الفبای مخابراتی مورس زنده است نام او هم باقی است .

1964 - نبرد Binh Gia و تمام عیار شدن جنگ ویتنام که تا ده سال بعد طول کشید

نبرد 5 روزه Binh Gia ـ دهکده ای در جنوب هوشی مین سیتی (شهر سایگون) و نه چندان به دور از این شهر، جنگ ویتنام را که تا سال 1975 به درازا کشید وارد مرحله تازه و تمام عیار خود کرد. این نبرد که 28 دسامبر 1964 آغاز شده بود تا سحرگاه دوم ژانویه 1965 ادامه داشت و کمونیست ها (ویت کُنگ) طرف پیروز آن بودند و نیروهای دولت ویتنام جنوبی مرکب از 9 گردان و سه برابر کمونیست ها که از سوی نیروی دریایی، واحدهای هوایی و تفنگدار آمریکا پشتیبانی می شدند تلفات سنگین متحمل شدند. طبق اعلامیه چهارم ژانویه 1965 دولت ویتنام جنوبی، تلفات نظامیان این دولت در این نبرد بیش از 400 تَن بود. دولت آمریکا نیز چند هواپیما و هلی کوپتر و 18 نظامی از دست داده بود.

اخبار مربوط به این نبرد، سایر خبرهایِ روز جهان را تحت الشعاع قرار داده و تیتر اول رسانه ها شده بود.


 روز بعد (پنجم ژانویه) دولت آمریکا دولت هانوی (ویتنام شمالی وقت) را متهم کرد که نیرو و اسلحه به کمک ویت کُنگ فرستاده بود و اعلام داشت که مسکو از طریق خاک چین انواع سلاحهای پیشرفته را به ویتنام شمالی می رساند که به ویت کنگ منتقل می شود. در پی صدور همین اعلامیه بود که دولت آمریکا به کشتی های خود در خلیج تونکن دستور داد که مناطق شمال مدار 17 درجه (خط تقسیم ویتنام، منطقه غیرنظامی و گذرگاه نیروهای شمال به جنوب و انتقال اسلحه) را گلوله باران کنند و به این ترتیب به شکل کامل وارد جنگ شد و مدتی بعد شمار نظامیان آمریکا در جنوب ویتنام از رقم پانصد هزار بالاتر رفت.

 نبرد Binh Gia شدیدترین و وسیع ترین نبرد ویت کُنگ با نیروهای مشترک ویتنام جنوبی و آمریکا تا آن زمان بود.

1900 - بوئرهای افریقای جنوبی (سفیدپوستان هلندی مهاجر) به پایگاه نیروهای استعمارگر انگلستان در «لیدی اسمیت» شبیخون زدند و بیش از یک هزار انگلیسی را کشته و یا زخمی ساختند.

1357 ش - سقوط دولت نظامی "غلامرضا ازهاری" و آغاز به کار دولت "شاپور بختیار"

پس از آن که شاپور بختیار به عنوان نخست وزیر رژیم پهلوی معرفی شد، وی در شانزدهم دی ماه 1357، با معرفی اعضای کابینه خود، قدرت را به طور رسمی در دست گرفت. کابینه بختیار در حالی روی کار آمد که نهضت اسلامی، سراسر کشور را فراگرفته بود و هیچ قدرتی در رژیم، توان رویارویی، مقابله و سرکوب نهضت را در خود نمی‏دید. بختیار به عنوان آخرین نخست وزیر دوران ننگین پهلوی سعی کرد با اعطای امتیازات گوناگون به مردم، سیل اعتراضات را کاهش دهد. وی پس از معرفی وزیران خود، رئوس برنامه‏های دولت را به اطلاع نمایندگان مجلس و مردم رساند که اهمّ آن‏ها عبارت بودند از: انحلال ساواک، محاکمه سریع غارتگران، رسیدگی به کارهای خلاف گذشته، آزادی کلیه زندانیان سیاسی، لغو تدریجی حکومت نظامی، ایجاد همکاری نزدیک بین دولت و حوزه‏های علمیه و روحانیان و بالاخره ایجاد امنیت اجتماعی در پناه قانون. ولی تمام تلاش او با شکست مواجه گردید و علی رغم سعی وافر او در نگاهداشتن دولت خود و سلسله پهلوی، کابینه بختیار سرانجام پس از پنج هفته پرماجرا، سقوط کرد. با سرنگونی دولت بختیار، عمر رژیم پهلوی و دوران 2500 ساله ستم شاهی پایان یافت و حکومت اللَّه بر کشور حاکم گردید.


زادروزها

    1367 - زادروز ریچارد دوم انگلستان هشتمین پادشاه انگلستان و فرمانروای ایرلند
    1412 - زادروزژان دارک قهرمان ملی فرانسه
    1655 - زادروز یاکوب برنولی ریاضیدان و فیزیکدان سوئیسی


    1822 - زادروز هاینریش شلیمان باستان‌شناس آلمانی ، کاشف شهر باستانی تروآ
    1832 - زادروز گوستاو دوره نقاش فرانسوی
    1883 - زادروز جبران خلیل جبران نویسنده سرشناس آمریکایی لبنان الاصل و خالق اثر مشهور پیامبر


    1955 - زادروز روآن اتکینسون بازیگر ، کمدین و فیلم‌نامه‌نویس بریتانیایی
    1314 - دالایی لاما، رهبر دینی بوداییان تبت.
    1346 - حسین یاری، بازیگر ایرانی در تآتر، سینما، تلویزیون.


درگذشت‌ها

    1693 - درگذشت محمد چهارم سلطان امپراتوری عثمانی از سال 1648 تا 1687
    1852 - درگذشت لوئی بریل ابداع کننده خط بریل


    1884 - درگذشت گرگور مندل کشیشی اتریشی ، پدر دانش ژنتیک نوین
    1918 - درگذشت گئورگ کانتور ریاضیدان آلمانی ، واضع نظریه مجموعه‌ها
    1919 - درگذشت تئودور روزولت بیست و ششمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا


    1990 - درگذشت پاول چرنکوف فیزیک‌دان اهل اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی ، برنده جایزه نوبل فیزیک سال 1958 همراه با ایگور یوگنیویچ تام و لیا فرانک
    1285 - مظفرالدین‌شاه قاجار
    1377 - میشل پتروچیانی، نوازنده فرانسوی پیانوی جاز